مقدمه
همه ما در مقطعی از زندگی‌مان تلاش کرده‌ایم عادتی جدید بسازیم: زودتر بیدار شویم، سالم‌تر غذا بخوریم، منظم‌تر کار کنیم، مطالعه روزانه داشته باشیم یا ورزش را به روتین زندگی‌مان اضافه کنیم. اما در بسیاری از موارد، بعد از چند روز یا هفته، خسته می‌شویم و عادت‌ها از بین می‌روند. چرا؟
شاید چون مسیر را اشتباه دیده‌ایم. ما اغلب به تغییرات بزرگ و نتایج سریع فکر می‌کنیم. اما حقیقت این است که ساخت عادت‌های پایدار، مثل کوهنوردی است. مسیری طولانی، پر از پستی و بلندی، اما سرشار از رشد و آگاهی.
کوهنوردی، استعاره‌ای برای تغییر پایدار
وقتی برای اولین بار تصمیم به کوهنوردی گرفتم، هیجان‌زده بودم. اما خیلی زود فهمیدم مسیر با آنچه تصور می‌کردم متفاوت است. نه‌تنها قله قابل مشاهده نبود، بلکه مسیر هم سخت، طاقت‌فرسا و گاهی مبهم بود. هر قدم باید با دقت، آگاهی و تمرکز برداشته می‌شد.
در مسیر ساخت عادت‌های جدید نیز همین تجربه وجود دارد:
- قله (یعنی نتیجه مطلوب) از ابتدا مشخص نیست.
- مسیر نیاز به استقامت، آگاهی و آمادگی ذهنی دارد.
- گاهی احساس خستگی یا بی نتیجه بودن وجود دارد.
- اما هر قدم کوچک، ما را به قله نزدیک‌تر می‌کند.
اصول کلیدی ساخت عادت از نگاه جیمز کلیر
“شما به سطح اهدافتان نمی‌رسید، بلکه به سطح سیستم هایتان سقوط می‌کنید”-جیمز کلیر.
به بیان دیگر، ساخت عادت بیشتر از اینکه به انگیزه وابسته باشد، به طراحی درست سیستم و محیط وابسته است. در ادامه چند اصل مهم از این کتاب را با تجربه کوهنوردی پیوند می‌زنیم:
- هویت سازی به جای هدف‌گذاری
- به‌جای اینکه بگویید: “می‌خوام کتابخوان بشم”، بگویید: “من یک کتابخوان هستم.”
- در کوهنوردی هم، باید به‌جای نگاه به قله، خود را در نقش “کسی که مسیر را می‌رود” ببینید.
- شروع با قدم‌های کوچک
- عادت‌های کوچک و به ظاهر بی اهمیت، اگر تکرار شوند، قدرت عظیمی می‌سازند.
- مثل کوهنوردی، هیچوقت با یک پرش به قله نمی رسید. هر قدم کوچک مهم است.
- محیط، تعیین کننده موفقیت است
- محیطی بسازید که رفتار دلخواه در آن آسان‌تر باشد.
- در محیطی قرار بگیرید که افراد با سبک فکری شما همسو هستند.
- در کوه هم تجهیزات مناسب، همراه خوب و مسیر مشخص، موفقیت را آسان تر می‌کند.
- سیستم پاداش و بازخورد
- خود را بابت پیشرفت‌های کوچک تشویق کنید.
- در کوهنوردی، دیدن منظره‌ای زیبا یا نفس‌کشیدن در هوای تازه، نوعی پاداش درونی است.
تجربه شخصی من از کوهنوردی و نسبت آن با ساخت عادت
در کوهنوردی، من چند درس مهم یاد گرفتم:
- دنبال شتاب نباش: عجله در صعود فقط باعث فرسودگی می‌شود. درعادت سازی هم همین‌طور است.
- به بدن و ذهن گوش بده: وقتی نیاز به استراحت داری، استراحت کن. در مسیر عادت‌ها نیز انعطاف مهم است.
- همراه پیدا کن: همراه خوب در کوه، می تواند انگیزه دهد. در زندگی نیز افراد هم هدف و گروه‌هایی که در آنها قرار میگیریم تاثیر گذارند.
جمع بندی
ساختن عادت‌های جدید یعنی ساختن نسخه ای تازه و بهتر از خود. این مسیر پرچالش، اما ممکن است. فقط باید با نگاه کوهنوردی به آن نگاه کرد:
- با قدم‌های کوچک حرکت کن.
- پیوستگی را جدی بگیر.
- سیستم و محیط را به نفع خودت طراحی کن.
- و مهم‌تر از همه: از مسیر لذت ببر، نه فقط از رسیدن به قله.
منبع:
- James Clear, Atomic Habits, ۲۰۱۸
🖋️ نوشته‌ای از احسان امیدی | کوچ استراتژی و توسعه فردی